W każdym wypadku taras na skarpie (albo pod nią) może stanowić fantastyczne urozmaicenie terenu i nadać charakter naszemu ogrodowi. Jednak aby perfekcyjnie i bezproblemowo spełniał swoją funkcję – musi być przemyślany i zaprojektowany.

Brukowany taras przed domem jest konstrukcją stosunkowo prostą, jeśli dysponujemy płaską działką i zakładamy, że właśnie taka zostanie. Działka prosta i płaska jest jednak bardzo trudna do aranżacji właśnie dlatego, że nic się na niej nie dzieje. Nie ma do czego nawiązać, nie ma problemów do rozwiązania... Sytuacja nieco się zmienia, jeśli fragment działki przeznaczony na ogród ma dużą różnicę wysokości, albo jeśli z jakichś przyczyn planujemy taras wyniesiony ponad powierzchnię terenu lub zagłębiony poniżej niej.

Nierówny teren - nowe możliwości

Zacznijmy od tego, dlaczego taka sytuacja może nastąpić. O ile działka w spadku jest sytuacją zastaną i w zasadzie nie mamy na nią wpływu (oczywiście można było jej nie kupować, ale zakładamy, że jednak były ku temu powody), o tyle wyniesiony lub zagłębiony taras są decyzjami czysto projektowymi. W pierwszym przypadku może to wynikać na przykład z wysokiego poziomu parteru budynku przy którym taras ma się znaleźć lub z chęci zapewnienia bardziej atrakcyjnego widoku z tarasu. Drugi przypadek może wystąpić na przykład na bardzo małej działce, na której zagłębienie części rekreacyjnej daje możliwość zapewnienia odrobiny prywatności w ogrodzie – w końcu (pomijając ukrycie przed wzrokiem ciekawskich) ziemny wał doskonale izoluje akustycznie. Lekko zagłębiony w ziemi taras otoczony odpowiednio dobraną roślinnością może więc zapewnić odcięcie się od otoczenia nawet na naprawdę małych działkach położonych w bardzo ruchliwej okolicy.

Pamiętajmy o odwodnieniu

W zależności od tego, czy planowany taras ma znajdować się nad czy pod skarpą – nieco inne będzie zakończenie powierzchni brukowanej. W pierwszym wypadku grozi nam „rozjechanie się” nawierzchni – należy więc zabezpieczyć ją dobrze umocowanym krawężnikiem. W przypadku drugim sytuacja jest w zasadzie prostsza, ponieważ masy ziemi dociskają kostkę do siebie. Wystarczy więc odpowiednio zabezpieczyć skarpy (o tym za chwilę). Problemem robi się jednak odwodnienie takiej przestrzeni, przy czym na im późniejszym etapie projektowania i budowy domu podejmiemy decyzję o takim usytuowaniu tarasu – tym jest to problem trudniejszy do rozwiązania. Warto więc pomyśleć o tym na samym początku, przy projektowaniu instalacji kanalizacji deszczowej lub innego systemu odwodnienia.

Prawidłowe zabezpieczenie skarpy

Osobnym tematem wymagającym poważniejszego przemyślenia są same skarpy. Każdy grunt w zależności od składu i stopnia zagęszczenia charakteryzuje się parametrem zwanym w geotechnice kątem tarcia wewnętrznego. W dużym uproszczeniu jest to kąt mierzony od poziomego podłoża do linii stoku, poniżej którego skarpa będzie w naturalny sposób stabilna. Najczęściej przyjmuje się za bezpieczny kąt około 30 – 35°. Powyżej tej wartości należy pomyśleć o zabezpieczeniu skarpy.

W zależności od nachylenia i właściwości podłoża, a także od gustów inwestora, mogą do tego służyć na przykład specjalne nasadzenia, geowłókniny lub maty gabionowe (forma gabionów, czyli koszy z siatki stalowej wypełnionych kamieniami, jednak o zupełnie innych proporcjach przypominających raczej materac niż cegłę). Sam materiał wypełniający (o ile traktujemy gabiony jako elementy dekoracyjne) zależy wyłącznie od fantazji projektanta lub właściciela ogrodu. Jedynym ograniczeniem jest tu rozmiar oczek siatki, które muszą ten materiał zatrzymać. Jednak już operowanie samym kolorem, wielkością i sposobem wykończenia kamieni stawia przed nami niemal nieskończone możliwości. Zupełnie inny efekt dadzą kosze wypełnione łamanym granitem czy bazaltem, a inny - rzecznymi otoczakami. Poza estetyką ogromną zaletą gabionów jest fakt, że nie wymagają w zasadzie żadnej podkonstrukcji, podstawowym czynnikiem stabilizującym jest tu masa. Także zwyczajnych pod względem wymiarowym gabionów można doskonale użyć do zabezpieczenia skarp o ostrym kącie. W wypadkach ekstremalnych (na przykład przy bardzo wysokich skarpach) należy jednak wtedy zwrócić uwagę na właściwe fundamentowanie takiej konstrukcji.

Podobnie rzecz ma się z wykonaniem pionowych uskoków, do których zabezpieczenia należy wykonać mur oporowy. W obu ostatnich przypadkach należy najpierw zwrócić się do fachowca i wykonać projekt konstrukcyjny. Pewnym wyjątkiem są tu niewielkie murki oporowe o wysokości do 60cm, do których konstrukcji można użyć zwykłych palisad. W tym wypadku należy jednak pamiętać, że im wyższa skarpa czy uskok – tym większe siły działają na utrzymujące je w ryzach konstrukcje oporowe. Jeśli więc decydujemy się na wykonanie ścianki oporowej z palisady – trzeba pamiętać o właściwym jej osadzeniu w betonowej podbudowie, jak również o tym, żeby przynajmniej 1/3 wysokości elementów znajdowała się pod ziemią. Słupki palisady o wysokości 90cm wystarczą więc do wykonania uskoku o maksymalnej wysokości 60cm.

***

Działka na pofałdowanym terenie jest świetną okazją do zaaranżowania ciekawej i oryginalnej formy przestrzeni przydomowej. Taras na skarpie (albo pod nią) jest tego świetnym przykładem. Aby spełniał swoja rolę bez problemów dla użytkowników musi jednak być dobrze przemyślany i zaaranżowany.

Opisy do rysunków i zdjęć:

BUSZREM rys. 1

Taras urządzony na działce o dość dużym naturalnym nachyleniu terenu.

1.       Naturalna skarpa o niewielkim spadku.

2.       Kąt nachylenia skarpy, mniejszy niż kąt tarcia wewnętrznego gruntu.

3.       Krawężnik zabezpieczający nawierzchnię z kostki brukowej.

4.       Fragment niewielkiej ściany oporowej z elementów palisady

5.       Nawierzchnia z kostki brukowej

6.       Fragment skarpy o większym nachyleniu umocnionej gabionami

BUSZREM rys. 2

Taras zagłębiony około 60cm poniżej poziomu ziemi. Prezentowana sytuacja jest oczywiście raczej teoretyczna, z reguły do zapewnienia prywatności na małej działce używa się połączenia znacznie większej ilości rozwiązań – tu zobrazowano jedynie dwa.

1.       Naturalna skarpa o spadku nie przekraczającym kąta tarcia wewnętrznego gruntu

2.       Nawierzchnia z kostki brukowej

3.       Niewielka ściana oporowa z elementów palisady

4.       Pas zieleni dodatkowo izolującej od niepożądanego sąsiedztwa

5.       Odwodnienie tarasu

6.       Schody z elementów palisady. Schodom z kostki brukowej i elementów uzupełniających poświęcony będzie jeden z przyszłych odcinków tego cyklu.

BUSZREM rys. 3

Sposób na uzyskanie sporej płaskiej powierzchni przed domem z jednoczesnym strefowaniem ogrodu za pomocą betonowej ściany oporowej.

1.       Żelbetowa ściana oporowa rozdzielająca dwie części ogrodu

2.       Naturalna skarpa podchodząca do nieco wyniesionego tarasu.

3.       Krawężnik zabezpieczający nawierzchnię z kostki brukowej.

4.       Niewielka ściana oporowa z elementów palisady

5.       „Górna”, płaska część ogrodu, zaprojektowana jako teren rekreacyjny

6.       Nawierzchnia tarasu z kostki brukowej

7.       „Dolna” część ogrodu opadająca zgodnie z naturalnym spadkiem terenu, zaprojektowana jako ogród warzywny

8.       Schody łączące obie części, będące integralną częścią ściany oporowej.

Fot. 08

Murek z postarzanej kostki  Roma (BUSZREM) fot. Buszrem